Tuesday 27 June 2023

Thông báo 2023-06-27

 


Trạm web Từ Điển Hán Việt Trích Dẫn 漢越辭典摘引
có mặt từ gần 20 năm nay, và vẫn còn được cập nhật thường xuyên.

Ngày hôm nay đã có 
— 11563 từ đơn
— 11849 từ ghép

URL trạm chính
http://nguyendu.com.free.fr/hanviet/
http://nguyendu.com.free.fr/hanviet/smart.php

URL các trạm mirrors:

http://www.vietnamtudien.org/TdHanViet/

http://hanviet.org.free.fr/td/
http://hanviet.org.free.fr/td/smart.php

Ngoài ra, đã có nhiều trạm web hoặc app trên smartphones sử dụng dữ liệu database của từ điển này.
Phần lớn, các databases sao chép thường rất cũ (mười năm trở lên).

Soạn giả kính cáo,


Đặng Thế Kiệt
2023-06-27




Tuesday 21 February 2023

Bắc Hành Tạp Lục 北行雜錄

 

POPULAR POSTS

Saturday 16 April 2022

Hồ Điệp ngâm thơ Kiều




tranh: họa sĩ Ngọc Mai

0001-0038 03' 43 
Trăm năm trong cõi người ta
0039-0050 02' 38 
Ngày xuân con én đưa thoi
0051-0070 03' 40 
Tà tà bóng ngả về tây
0071-0170 21' 04 
Buồng không lạnh ngắt như tờ
0171-0194 05' 07 
Kiều từ trở gót trướng hoa
0213-0242 06' 45 
Gió đâu sịch bước mành mành
0243-0286 12' 36 
Cho hay là giống hữu tình
0287-0368 18' 18 
Nhẫn từ quán khách lân la
0369-0420 08' 27 
Lần lần ngày gió đêm trăng





Trọn bộ: 1 giờ 28 phút


Saturday 1 January 2022

Truyện Kiều thơ tiếng Việt

 

Truyện Kiều phỏng theo một cuốn tiểu thuyết của Tàu, tất nhiên dùng rất nhiều từ ngữ và điển cố trong dòng văn học chữ Hán.


Nhưng, trong một số trường hợp, đọc âm <chữ nôm mượn viết từ chữ Hán> theo <âm tiếng Việt ngoài dòng ngôn ngữ Hán> có phần hợp lý hơn, lại vừa rõ ràng dễ hiểu và hay hơn cách đọc theo âm "Hán Việt".


Chú ý: bản nôm dùng ở đây là bản Liễu Văn Đường 1866 (Tự Đức năm thứ 19).


Bây giờ sống chết ở tay (câu 1143)

Xin chứng dẫn vài thí dụ:


1. Bây giờ sống chết ở tay (câu 1143)


chữ nôm "chết" là loại chữ đọc âm tiếng Việt theo nghĩa của chữ Hán  (tử).


2. Thà liều sống chết một ngày với nhau (câu 2532)


chữ nôm thứ 4 khắc là ⿱托死 (thác/tử); nhiều bản quốc ngữ ghi âm đọc là "thác" (nghĩa là chết). Câu này ghi lại câu nói của Kiều, vừa nói vừa khóc, dưới chân Từ Hải — chết đứng giữa trận tiền. Ghi cả câu là "Thà liều sống chết một ngày với nhau" thì rất tự nhiên dễ hiểu. Vả lại, trong bản Duy Minh Thị 1872, chữ nôm thứ 4 khắc là ⿱折死 (chiết/tử); thành phần chỉ âm (bên trên) chính là chữ (chiết); thành phần chỉ nghĩa (bên dưới) là chữ 死 (tử).


3. Nàng vừa phục xuống Từ liền ngã ra (câu 2536)


chữ nôm "phục xuống" khắc là 伏下 (phục hạ)

chữ nôm có thể đọc là "hạ" và có vài bản quốc ngữ cũng ghi âm đọc là "phục hạ".

nhưng cách đọc là "xuống" có cơ sở của nó, bản nôm Lâm Nọa Phu 1870 dùng chữ nôm ⿰竜下 (long+hạ), gồm có: thành phần chỉ âm (bên trái) là chữ (long); thành phần chỉ nghĩa (bên dưới) là chữ (hạ).


4. Nàng rằng: Lồng lộng trời cao,

Hại người người hại sự nào tại ta (câu 2381-2382)


chữ "hại người người hại" bản nôm khắc là: 害人人害; đa số các bản quốc ngữ đều chép là "hại nhân nhân hại". Thiển nghĩ tại sao không ghi âm đọc một cách thông thường tự nhiên dễ hiểu như chúng tôi đã ghi trên; Nguyễn Du chắc hẳn cũng nghĩ như thế mà thôi.


5. Dạy rằng: Hương lửa ba sinh,

Dây loan xin nối cầm lành cho ai (câu 2581-2182)


2 chữ nôm thứ 3 và 4 khắc là 香火; 2 chữ Hán 香火 chuyển sang tiếng Việt thành 2 cách đọc và có 2 ý nghĩa khác nhau.

Theo Việt Nam Tự Điển (Hội Khai Trí Tiến Đức)

a) "hương hỏa" nói về di sản để lại, dùng vào việc cúng giỗ; thí dụ: chia của để riêng phần hương hỏa. 

b) "hương lửa" nói về tình nghĩa nồng nàn của vợ chồng; thí dụ: Phải duyên hương lửa cùng nhau (Cung oán ngâm khúc).

Như vậy trong câu thơ 2581, phải đọc là "hương lửa" mới đúng tiếng Việt.











Thursday 30 December 2021

Gérard de Nerval, FANTAISIE

 


FANTAISIE

Il est un air pour qui je donnerais
Tout Rossini, tout Mozart et tout Weber,
Un air très vieux, languissant et funèbre ,
Qui a pour moi seul a des charmes secrets

Or, chaque fois que je viens à l'entendre,
De deux cents ans mon âme rajeunit ...
C'est sous Louis treize; et je crois voir s'étendre
Un coteau vert, que le couchant jaunit.

Puis un château de brique à coins de pierres,
Aux vitraux teints de rougeâtres couleurs,
Ceint de grands parcs, avec une rivière
Baignant ses pieds, qui coule entre des fleurs;

Puis une dame à sa haute fenêtre,
Blonde aux yeux noirs, en ses habits anciens,
Que dans une autre existence peut-être,
J'ai déjà vue ... et dont je me souviens!

Bài ca mộng ảo

Có một điệu hát nào tôi chịu đổi
Cả Rossini Mozart và Weber
Một điệu buồn cổ kính thê lương thôi
Mà riêng tôi thấy kiều diễm tuyệt vời
Và mỗi lần chợt bất ngờ nghe lại
Linh hồn tôi trẻ lại hai trăm năm
Thuở ấy sương thiên thu bừng dậy
Dưới triều vua lộng lẫy Lúy Thập Tam
Và tôi tưởng lặng nghe còn thoáng thấy
Một ngọn đồi biêng biếc bóng chiều vàng
Và cung điện gạch ngần xây đá ngọc
Cửa gương hồng phơn phớt đỏ long lanh
Quanh vườn rộng chảy một dòng suối mát
Quanh chân cung ôm ấp lá hoa cành
Một giai nhân ngậm ngùi khung cửa hé
Mắt u huyền, tóc óng ả, y trang xưa
Mà kiếp xưa từng có lần có lẽ
Ðã cùng tôi tao ngộ ... kiếp nào xưa

Bùi Giáng dịch (1) Mùi hương xuân sắc, trang 6